Cơn cuồng nộ của nỗi cô đơn

Tháng 5 năm nay, sau khi LHP Cannes kết thúc, tờ Guardian nhận xét: “Chúng ta đã được chứng kiến sự ra đời của vũ trụ và ngày tận thế của trái đất. Nhưng hóa ra điều chúng ta thực sự trông đợi từ đầu là cảnh một gã đàn ông bị đập nát đầu trong thang máy. Khán giả chào đón nó như một người bạn thất lạc lâu ngày.”

Đó là lời bình luận về Drive, bộ phim đã nhận được 15 phút vỗ tay của khán giả khi trình chiếu ở Cannes và đem về cho Nicolas Winding Refn giải Đạo diễn xuất sắc nhất và báo hiệu một năm thành công rực rỡ cho Ryan Gosling (Crazy Stupid Love ra mắt tháng 7 và The Ides of March khởi chiếu tháng 9).

Trong Drive, Ryan sống đời bình lặng vào ban ngày trong vai anh thợ máy ngoan hiền tốt tính, thi thoảng làm cascadeur để kiếm thêm, và chuyên lái thuê cho các băng cướp khi đêm xuống. Cuộc đời bình lặng ấy bắt đầu nổi sóng khi gã có cảm tình với Irene (Carey Mulligan), nàng thiếu phụ nhà bên, có đức ông chồng đang vướng vòng lao lý. Vì một phút nổi lòng nghĩa hiệp giúp đỡ anh chồng mới ra tù đang khát khao làm lại cuộc đời, gã vướng vào một âm mưu đẫm máu do hai tay trùm mafia bày bố…

Câu chuyện của Drive chỉ có vậy, rất kinh điển, nếu không muốn nói là rất cũ và rất sến. Ấy thế nhưng từ một kịch bản quen thuộc như thế, bộ đôi Refn – Gosling đã đưa người xem đi từ bất ngờ này đến bất ngờ khác. Cũng là một phim về xe, nhưng Drive không gầm rú như series Fast & Furious, mà chậm gấp ba nếu xét về tiết tấu, và dữ dội gấp ba nếu xét tới những khoảnh khắc “cuồng nộ” trong phim. Chính cái chậm rãi ấy, cái nhẩn nha ấy đã tích lũy và dồn nén sự căng thẳng để bộ phim bùng nổ vào những thời điểm bất ngờ nhất.

Độ bức bối trong tiết tấu của Drive được nhân thêm một tầng bằng những khuôn hình rất neo-noir của Newton T. Sigel. Sigel sử dụng những tông màu trầm, nặng như vàng nâu, xám; và tái hiện lại những thủ pháp ánh sáng và tương phản kinh điển của phim noir những năm 40-50, nhưng lại tạo ra một không khí đặc sệt của thập niên 80. Những màu sắc và tương phản ấy lại được bóp nghẹt đằng sau một ống kính góc rộng quen thuộc và đã trở thành “thương hiệu” của Refn.

Cái giỏi của Refn còn nằm ở chỗ anh tạo ra được những cảnh phim instant classic – nghĩa là vừa ra đời đã lập tức thành kinh điển. Đó là khi tột độ của lãng mạn và đỉnh điểm của bạo lực bị nén vào một phút và bị nhốt chung vào một thang máy nhỏ. Đó là khi ngôn từ im lặng, nhường chỗ cho sức mạnh kỳ ảo của hình ảnh để thể hiện cùng lúc cả tình yêu, nỗi đau chia ly và phút giây lột xác của một con dã thú. Hiếm đạo diễn nào dung hòa được hai thái cực đối lập trong một cảnh quay tài tình đến như Refn: nhân vật của anh bước từ miền yêu thương sang vùng tàn bạo, và bình thản làm điều đó chỉ trong một sát na.

Và Ryan Gosling trong Drive quả thực là một con mãnh thú, khiến những ai từng biết gã thầy giáo Brooklyn nghiện ma túy trong Half Nelson hay cậu trai bẽn lẽn ở Lars and the Real Girl đều phải bất ngờ. Drive vốn rất ít thoại, và gã tài xế do Ryan thủ vai là nhân vật kiệm lời nhất trong phim. Im lặng là cách gã thể hiện tình yêu thương, sự quan hoài. Và khi gã nói những câu dài, ấy là lúc gã nổi giận. Gosling mới 30, trẻ hơn rất nhiều và ngoại hình cũng rất khác Humphrey Bogart khi ông đóng Casablanca, song cái vẻ dễ tổn thương của một gã trai giang hồ ngoài cứng trong mềm ấy thì tuy hai mà một. Bộ phim làm ta không khỏi nhớ tới những câu chuyện của Cổ Long, với những nhân vật nam đầy “hiệp cốt nhu tình”, hành xử rất quyết đoán nhưng luôn vì nữ nhân mà khổ lụy.

Drive kể chuyện lái xe thì ít, mà về nỗi cô đơn, về tình yêu, về sự cảm thông và bản năng tự vệ – những động cơ thôi thúc (cũng là chữ drive trong tiếng Anh) các nhân vật hành động mạnh mẽ và quyết liệt như vậy – thì nhiều. Nhưng về bản chất, đây vẫn là một car movie, bởi đến cuối cùng, sau bao sóng gió, cùng gã tài xế ra đi trong nắng chiều chạng vạng vẫn chính là chiếc xe quen. Nhân vật ít lời của Ryan vì thế chắc cũng gợi không ít người nhớ tới tay cowboy vô danh của Clint Eastwood năm nào. Và Drive, trong chừng mực nào đấy, cũng có thể tính là một phim Viễn Tây của thời hiện đại.

Không có gì mới nhưng vẫn mới, tìm cảm hứng từ các thể loại cũ song lại không hề cũ, Drive đem đến cho những người hoài cổ một cơn rung động hồn nhiên mà mãnh liệt về những thể loại từng làm mưa làm gió một thời – film noir, Western, B-movies… Bộ phim đã, một lần nữa, cho ta thấy điều quan trọng không phải lúc giờ cũng là câu chuyện, mà là câu chuyện ấy được kể như thế nào.